Ruim 87% van de hulpverleners zegt dat arme gezinnen extra stress hadden door de lockdown. Problemen die cliënten al hadden, verergerden of kwamen in een stroomversnelling.
556 hulpverleners vulden voor de LINDA.foundation een vragenlijst in en vertellen hoe hun cliënten de intelligente lockdown hebben ervaren.
Het gaat om gezinnen die begeleid worden door schuldhulpverleners, bewindvoerders en wijkteams van een gemeente. Door hun lage inkomen en/of grote schulden kunnen ze nauwelijks rondkomen.
Een hulpverlener schrijft over de lockdownperiode: “Even voelden mensen zich meer gelijk: niemand kon op vakantie of luxe uitjes doen.”
WERK EN INKOMEN
Geldproblemen werden vaak nijpend door de combinatie van hogere kosten van levensonderhoud en lagere inkomsten. Bijna de helft (49%) van de intermediairs heeft cliënten die inkomsten geheel of gedeeltelijk kwijtraakten. Dit overkwam vooral horecawerknemers: met name mensen met tijdelijke en nulurencontracten. Verder veel zzp’ers, productiewerkers, bouw-, uitzendwerkers en schoonmakers.
Heel veel gezinnen voelden het hamsteren (van anderen) in supermarkten direct in hun portemonnee. Goedkope merken waren in no time uitverkocht, waardoor ze duurdere merken moesten kopen. Met een strikt weekbudget kun je zelf niet hamsteren, waardoor vrijwel alle gezinnen de gevolgen van duurdere boodschappen langere tijd hebben ervaren.
Een paar andere veelgenoemde oorzaken van extra geldproblemen:
– ‘Extra kosten door aanschaf tweedehands laptop voor online lessen’
– ‘Kinderen en partners zijn meer thuis, hierdoor wordt meer gegeten en meer gebruik gemaakt van bijvoorbeeld wc-papier, zeep, straks een hogere energierekening’
– ‘Doordat structuur is weggevallen, wordt geld anders besteed en niet altijd op een goede manier’
Tegelijkertijd zag een groot percentage van de gezinnen geen effect op het inkomen, omdat veel van hen een uitkering krijgen en de hoogte daarvan gelijk bleef.
STRESS
Een overgrote meerderheid (ruim 87%) van de hulpverleners antwoordt dat cliënten meer stress voelden tijdens de lockdown. Ze raakten het overzicht kwijt of vielen terug in psychiatrische problemen. Ook paniek, eenzaamheid, fysieke klachten en geldzorgen worden veelgenoemd. Hulpverleners beschrijven het zo:
‘Hoogoplopende spanning bij gezinsleden. Angst niet weten waaraan toe te zijn, klein huis met z’n allen delen. Werk en school combineren, te veel prikkels in huis, ouders kunnen niet opladen omdat kinderen aldoor thuis zijn.’
‘Geen daginvulling en structuur meer waardoor mensen ontregeld raken, geen vlucht voor de thuissituatie voor kinderen in gezinnen waar het niet altijd fijn is, hulpverlening en school vangen geen signalen meer op, meer alcoholgebruik door ouders, meer irritatie en huiselijk geweld. Heeft geleid tot meer beschadiging aan kinderen.’
SPANNINGEN EN SCHOOL
Doordat kinderen hele dagen thuis waren – vaak in kleine woningen – ontstonden snel irritaties tussen ouders of met hun kinderen. Veel ouders raken overbelast doordat ze moesten helpen met schoolwerk, maar daar niet altijd toe in staat waren en eigenlijk ook niet wisten wat werd verwacht.
De sluiting van de scholen had de meeste impact op kinderen van ouders die hen niet kunnen begeleiden bij het schoolwerk, bijvoorbeeld doordat ze de taal niet spreken of laaggeletterd zijn, eigen (psychische) problemen hebben of een licht verstandelijke beperking hebben.
GEEN CONTACT
17 procent van de hulpverleners geeft aan dat ze met sommige gezinnen geen contact konden krijgen tijdens de intelligente lockdown. Een paar respondenten leggen uit:
– ‘Er zijn altijd mensen die liever geen bemoeienis willen, en in deze situatie helemaal moeilijk te pakken zijn en/of dit juist aanwenden om contact te mijden. Kinderen raken hierdoor uit beeld.’
– ‘Mensen wilden liever geen gebruik maken van hulpverlening. Ze wilden mij niet belasten, omdat het voor mij ook lastig is (was hun aanname). Daarbij gaven ze aan dat anderen het zwaarder hadden dan zij en dus minder snel bellen. Ook vinden veel mensen bellen lastig, videobellen al helemaal.’
– ‘Een alleenstaande moeder wilde niet dat ik op huisbezoek kwam, ze was bang om ziek te worden. Door haar beperking kon ik haar niet meegeven dat haar administratie op deze manier eronder zou lijden.’
NIEUWE HULPVRAGEN
De enquête van de LINDA.foundation maakt glashelder: de crisis vergrootte bestaande problemen uit en maakte die soms urgenter. Het onvermogen van ouders om hun kinderen op te voeden, bezig te houden en te helpen met huiswerk werd tijdens de lockdown zichtbaarder. Ook zagen hulpverleners meer huiselijk geweld, uithuisplaatsingen en echtscheidingen. Daarnaast kregen ze meer aanvragen voor voedselpakketten en laptops. En er was grote behoefte aan noodopvang voor kinderen die normaal naar het speciaal onderwijs of dagopvang gaan.
De hulpverleners verwachten dat nog veel meer mensen in financiële problemen komen omdat de economische gevolgen van de crisis nog niet in alle sectoren goed zichtbaar zijn.
LINDA.FOUNDATION
De LINDA.foundation zet zich in om arme gezinnen met kinderen tot 18 jaar te ondersteunen. De stichting werkt samen met professionele hulpverleners. Deze intermediairs, die direct in contact staan met de gezinnen, zijn gevraagd een vragenlijst in te vullen om een beter beeld te krijgen van de effecten van de coronacrisis op deze kwetsbare gezinnen.